Những khó khăn, vướng mắc trong phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng đặt ra yêu cầu cấp thiết trao đổi, thảo luận thẳng thắn giữa các cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân nhằm đánh giá toàn diện, làm rõ nguyên nhân, thống nhất xác định giải pháp tháo gỡ triệt để trong thời gian tới.
Ngày 13/5 tại Hà Nội, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng” với sự tham dự của hơn 500 đại biểu đến từ các bộ, ban, ngành, cơ quan Chính phủ và các tổ chức, cá nhân là thành viên của Hiệp hội…

Hội thảo do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia chủ trì, dưới sự bảo trợ của Bộ Công an, nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến phương thức, thủ đoạn, hậu quả do hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản gây ra và các quy định của pháp luật có liên quan để nâng cao ý thức cảnh giác của người dân, doanh nghiệp. Tăng cường sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân trong công tác phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thượng tướng Lương Tam Quang, Thứ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch Hiệp hội an ninh mạng quốc gia nhấn mạnh, Hội thảo được tổ chức với mục tiêu cao nhất, đó là thông qua hội thảo làm rõ tầm nhìn chiến lược, tổng thể, toàn diện về pháp lý, giải pháp, trách nhiệm từng cơ quan, tạo cơ sở tham mưu với Đảng, Nhà nước, định hướng phối hợp hoạt động giữa các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân để bảo đảm phòng ngừa, ngăn chặn, giảm thiểu tối đa lừa đảo trên không gian mạng. Cùng với đó, bảo đảm cao nhất an ninh con người, cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Cần giải pháp toàn diện để phòng ngừa, ngăn chặn lừa đảo trên không gian mạng

Trao đổi tại Hội thảo, Thượng tướng Lương Tam Quang cho hay, cách mạng công nghiệp lần thứ tư với quy mô và tốc độ chưa từng có, tạo ra những giá trị to lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, song cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với bảo đảm an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đối với mọi quốc gia. Hoạt động lợi dụng không gian mạng tiến hành phạm tội, nổi bật là lừa đảo trực tuyến (chiếm 57% tổng số tội phạm mạng) gia tăng cả về phạm vi, quy mô với thủ đoạn tinh vi; triệt để lợi dụng công nghệ mới nhất là trí tuệ nhân tạo (AI), gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm (riêng năm 2023, thiệt hại là 1.026 tỷ USD, tương đương 1,05% GDP toàn cầu).

Tại Việt Nam, trong năm 2023, các đối tượng tội phạm mạng trong và ngoài nước liên tục thay đổi phương thức, thủ đoạn, triệt để lợi dụng công nghệ mới để tấn công, xâm nhập, lừa đảo quy mô lớn, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội, đe dọa cuộc sống bình yên, hành phục của người dân. Theo thống kê, trên Cổng cảnh báo an toàn thông tin ghi nhận gần 16.000 phản án lừa đảo trực tuyến; trong đó 91% liên quan lĩnh vực tài chính, tăng 64,78% so với năm 2022, tỷ lệ người dùng nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo là 73%.

Công ty an ninh mạng Singapore Group-IB công bố vụ lừa đảo sử dụng 240 tên miền liên kết giả mạo nhằm mạo danh 27 tổ chức tài chính, ngân hàng của Việt Nam để thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng từ năm 2022 đến nay; chợ đen mua bán thông tin thẻ tín dụng Biden Cash đã công khai trực tuyến cơ sở dữ liệu miễn phí gồm trên 2 triệu thẻ ghi nợ và tín dụng. Tình trạng mua bán hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng trên không gian mạng tác động xấu đến uy tín, thương hiệu quốc gia Việt Nam.

Thượng tướng Lương Tam Quang, qua công tác đấu tranh phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cho thấy: (i) Hoạt động của các đối tượng tội phạm rất chuyên nghiệp, có tổ chức, phân công vai trò cụ thể. Các đối tượng cầm đầu thường là người nước ngoài, trú chân tại địa bàn các nước láng giềng lừa đảo, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ đưa người Việt Nam ra nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội; (ii) Phương thức, thủ đoạn phạm tội rất tinh vi, sử dụng công nghệ deepfake giả mạo người thân hoặc cơ quan chức năng gọi điện; kêu gọi đầu tư qua các sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo, chứng khoán; (iii) Đối tượng mà tội phạm lừa đảo qua mạng hướng tới chủ yếu là nhóm người cao tuổi, sinh viên, người lao động có công việc không ổn định, thu nhập thấp, thậm chí là cả trẻ em (những người sử dụng điện thoại thông minh, có điều kiện tham gia môi trường mạng nhưng khả năng nhận thức các dấu hiệu, hành vi lừa đảo còn thấp, dễ bị lợi dụng sự cả tin, lòng tham để thực hiện hành vi lừa đảo).

Trước thực trạng này, Thượng tướng Lương Tam Quang cho rằng việc ngăn chặn, giảm thiểu thiệt hại do lừa đảo qua không gian mạng đang đặt ra rất cấp thiết hiện nay, đòi hỏi cấp thiết sớm thống nhất nhận thức, hành động trong mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Cũng theo Thượng tướng Lương Tam Quang, thời gian qua, với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành liên quan, sự tham gia tích cực của nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, nhất là sự chung tay của các doanh nghiệp trong Hiệp hội an ninh mạng quốc gia, phòng chống lừa đảo qua không gian mạng đã đạt được một số kết quả bước đầu quan trọng. Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, công tác phòng chống lừa đảo trên không gian mạng còn gặp nhiều khó khăn. Những khó khăn, vướng mắc trong phòng chống lừa đảo trên không gian mạng đặt ra yêu cầu cấp thiết trao đổi, thảo luận thẳng thắn giữa các cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân, đánh giá toàn diện, làm rõ nguyên nhân, thống nhất xác định giải pháp tháo gỡ triệt để trong thời gian tới.

Phát hiện hơn 3.500 vụ việc lừa đảo trên không gian mạng

Phát biểu tại Hội thảo, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho hay, trong năm 2023, theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, đã phát hiện hơn 3.500 vụ việc, tổng số thiệt hại lên tới hơn 2.487 tỷ đồng, trong đó tập trung chủ yếu vào các hình thức lừa đảo: Tuyển dụng cộng tác viên tham gia kinh doanh buôn bán các sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử (chiếm 44,7%); Các mã độc tấn công người dùng Việt, sử dụng mạng xã hội để lừa đảo (chiếm 17,3%); Gọi điện giả danh lực lượng chức năng như công an, viện kiểm sát, tòa án nhân dân, nhân viên ngân hàng… (chiếm 11,6%); Thứ tư là giả danh các sàn giao dịch tài chính, chứng khoán (chiếm 13,2%)…

Các đối tượng phòng chống lừa đảo, chiếm dụng tài sản trên không gian mạng hoạt động chuyên nghiệp, có tổ chức, có phân công cụ thể, xây dựng kịch bản chi tiết cho từng giai đoạn phạm tội. Những đối tượng cầm đầu thường là người nước ngoài thành lập những nhóm chuyên để chiếm đoạt tài sản qua mạng. Các đối tượng lừa đảo thường xuyên chia sẻ, cập nhật kịch bản, triệt để lợi dụng khoa học công nghệ, sự sơ hở của các cơ quan chức năng để thực hiện hành vi phạm tội, gây khó khăn trong công tác xác minh điều tra để che giấu thông tin, xóa dấu vết tội phạm. Trong khi đó, người thiệt hại thì đa phần thiếu cảnh giác, thiếu kiến thức về bảo mật thông tin. Khi trình báo với cơ quan công an về vụ việc, nạn nhân không biết thông tin về đối tượng, nguyên nhân bị mất tiền trong tài khoản.

Trước diễn biến phức tạp, phương thức thủ đoạn tinh vi của các đối tượng chiếm đoạt tài sản qua mạng, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã xác định đây không phải là nhiệm vụ riêng của lực lượng công an, mà cần có sự tham gia, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp của các Bộ, ngành, cơ quan, doanh nghiệp và người dân.

Cục đã trực tiếp tham mưu cho Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an triển khai nhiều nghiệp vụ công tác, nhằm huy động sức mạnh, hình thành thế trận toàn dân phòng chống tội phạm trên không gian mạng. Đồng thời chỉ đạo lực lượng an ninh mạng phòng chống tội phạm công nghệ cao trên toàn quốc triển khai đồng bộ phương tiện, nghiệp vụ, tiến hành rà soát các đối tượng, mục tiêu nghi vấn, các hoạt động lừa đảo trên không gian mạng để đấu tranh xử lý. Trong năm 2023, các đơn vị đã đấu tranh, khởi tố hơn 1.500 vụ án, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, răn đe, trấn áp các loại tội phạm trên không gian mạng.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng như Bộ TT&TT, Ngân hàng Nhà nước tham mưu triển khai các biện pháp rà soát, định danh xác thực thuê bao di động, tài khoản ngân hàng với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, nhằm hạn chế tình trạng sim rác, tài khoản ngân hàng rác, áp dụng phương thức xác thực sinh trắc học đối với những giao dịch, chuyển tiền ngân hàng… nhằm ngăn chặn, hạn chế giao dịch chuyển dòng tiền vi phạm pháp luật…

Tháng 4/2024, Cục đã phối hợp ngăn chặn gỡ bỏ hơn 2.100 tài khoản, trang mạng có dấu hiệu lừa đảo; Tổ chức các buổi làm việc với các đơn vị cung cấp dịch vụ xuyên biên giới, triển khai các biên pháp kiểm soát, ngăn chặn, phối hợp cung cấp thông tin về tội phạm mạng nói chung và lừa đảo qua mạng nói riêng; đã triển khai chiến dịch tuyên truyền, phòng chống tội phạm lừa đảo trên không gian mạng…

Tại Hội thảo, các đại biểu tham dự đã được cung cấp những nội dung mang tính thời sự nổi bật, cập nhật các công nghệ an ninh mạng mới, các xu hướng và kinh nghiệm của quốc tế, thực tiễn tốt của các nước về việc phòng chống lừa đảo trên không gian mạng, đặc biệt là hình thức lừa đảo tài chính công nghệ cao. Tham dự hội thảo, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đã trao đổi, chia sẻ, đề xuất, khuyến nghị nhằm giúp bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật, giải pháp trong phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng.

Chương trình Hội thảo bao gồm 02 phiên, trong phiên toàn thể buổi sáng với chủ đề “Phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng”. Hội thảo sẽ nghe các bài phát biểu, tham luận đến từ các lãnh đạo và chuyên gia của Bộ Công an, Bộ TT&TT, Ngân hàng nhà nước, Hiệp hội An ninh mạng và Tọa đàm Giải pháp tổng thể phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng.

Phiên chuyên đề buổi chiều với chủ đề “Các giải pháp phòng, chống lừa đảo trên không gian mạng” gồm các phát biểu, tham luận của lãnh đạo, chuyên gia đến từ Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao A05, Bộ Công an, Phòng PA05 Công an thành phố Hà Nội, các ngân hàng, doanh nghiệp, tổ chức là thành viên của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia và Tọa đàm Giải pháp kỹ thuật phòng, chống lừa đảo./.